Chủ trương đánh giặc của nhà Trần :thực hiện “vườn không nhà trống”; tạm rút khỏi Thăng Long để bảo toàn lực lượng ;đẩy địch vào tình thế khó khăn, phát động chiến tranh nhân dân làm tiêu hao sinh lực địch , phản công lớn truy kích địch .

Đế quốc Mông Cổ .

Lược đồ kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ nhất .

I. CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ NHẤT CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG CỔ 1258.

1. Âm mưu xâm lược Đại Việt  của Mông Cổ:

   - Đầu thế kỷ XIII ,đế quốc   Mông Cổ rộng lớn từ Thái Bình Dương đến Hắc Hải , rất giỏi về chinh chiến, cưỡi ngựa, bắn cung .  Chúng  xâm  lược Đại Việt  để  chiếm  đóng , cai trị , làm bàn  đạp chiếm Nam Tống và  xâm lược các nước Đông Nam Á .

  -Vua Trần cho bắt giam sứ giả , ra lệnh chuẩn bị kháng chiến .

 Lược đồ kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ nhất .

2.  Nhà Trần chuẩn bị  kháng chiến và đánh bại quân Mông Cổ (kháng chiến chống quân Nguyện lần I  (1258).

   -Tháng 1-1258 Ngột Lương Hợp Thai chỉ huy  ba vạn quân Mông Cổ theo sông Thao  tiến xuống Bạch Hạc, đến Bình Lệ Nguyên gặp tuyến chống cự của Vua Trần Thái Tông.

   -Trước thế giặc mạnh,  quân ta rút  về Thiên Mạc để bảo toàn lực lượng .

   -Giặc tiến vào Thăng Long , ta thực hiện “vườn không nhà trống”,  chúng tàn phá Thăng Long và cướp bóc ở các làng chung quanh.

    -Lúc này  vua Trần hỏi ý kiến của Thái Sư Trần Thủ Độ, Ông đã khẳng khái trả lời   :“Đầu tôi chưa rơi xuống đất , xin bệ hạ đừng lo”.

   -Ở Thăng Long 1 tháng , chúng hết lương thực ,nắm  thời  cơ đó , quân ta đã  đã phản công ở Đông Bộ Đầu , địch bị đánh bật khỏi Thăng Long chạy đến Quy Hóa bị Hà Bổng đánh tan, quân Mông Cổ chạy thẳng về nước. Kháng chiến lần thứ nhất thắng lợi trong vòng nửa tháng, âm mưu xâm lược Đại Việt  của kẻ thù bị chận lại.

   * Chủ trương đánh giặc của nhà Trần :thực hiện “vườn không nhà trống”; tạm rút khỏi Thăng Long để bảo toàn lực lượng ;đẩy địch vào tình thế khó khăn, phát động chiến tranh nhân dân làm tiêu hao sinh lực địch , phản công lớn truy kích địch .

Kỵ binh Mông cổ

Vua Trần hỏi Trần Hưng Đạo có nên hàng không? Và được trả lời: “Xin hãy chém đầu thần trước rồi hãy hàng”. Không phải quân ta không có khả năng đánh tiếp, mà theo kế sách “Lấy yếu đánh mạnh "

Sử 7- Bài 14 : BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG- NGUYÊN- THẾ KỶ XIII-  Cuộc kháng chiến lần thứ hai 1285.(phần 2)

Lược đồ diễn biến  cuộc kháng chiến lần thứ hai  chống quân Nguyên năm  1285.

II Cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên 1285.

1.Âm mưu xâm lược Champa và Đại Việt  của nhà Nguyên :

- Ý đồ của nhà Nguyên:

                        +Rửa nhục  do thất bại lần thứ nhất .

                       +Quyết tâm chiếm bằng được  Đại Việt.

                       +Làm cầu nối xâm lược các nước khác  ở phía nam Trung Quốc .

-Năm 1279 vua Mông Cổ là Hốt Tất Liệt  xâm chiếm Nam Tống lập ra nhà Nguyên, mở rộng lãnh thổ xuống phương Nam.

-Năm  1283 Toa Đô chỉ huy  đường biển tấn công Champa để làm bàn đạp  tấn công phía Nam Đại Việt , sau đó phối hợp với Thoát Hoan đánh vào phía Bắc.

2. Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến:

      -Năm 1282 hội nghị  các vương hầu, quý tộc,quan lại ở Bình Than – Hải Dương  bàn kế đánh giặc và  chia quân đóng giữ ở các nơi hiểm yếu.Trần Quốc Toản “Phá giặc mạnh, báo ơn vua”.

      -Cử Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn làm tổng chỉ huy  toàn quân, ông viết “Hịch Tướng Sĩ”, khơi dậy lòng yêu nuớc của nhân dân ta và khích lệ  binh sĩ xông lên giết giặc, cứu nước bảo vệ quê hương.

     -Đầu năm  1285, đại biểu phụ lão họp ở Điện Diên Hồng để bàn kế đánh giặc.

     -Vua Trần chỉ huy tập trận , duyệt binh ở Đông bộ Đầu.

    -Các chiến sĩ thích 2 chữ “Sát Thát”.

    -Thể hiện quyết tâm cao độ chống giặc cứu nước, thà chết chứ không chịu đầu hàng.
 

Lược đồ diễn biến  cuộc kháng chiến lần thứ hai  chống quân Nguyên năm  1285.

3.Diễn biến và kết quả  của cuộc kháng chiến ( Lần thứ 2 ) chống quân xâm lược Nguyên 1285:

     -Cuối tháng 1-1285,  Thoát Hoan đem 50 vạn quân Nguyên tràn  vào nước ta.

     -Sau  khi quân ta chiến đấu anh dũng ở biên giới,thế giặc mạnh , Trần Hưng Đạo rút quân  về Vạn Kiếp .

               Vua Trần hỏi Trần Hưng Đạo có  nên hàng không? Và được trả lời: “Xin hãy chém đầu thần trước rồi hãy hàng”. Không phải quân ta không có khả năng đánh tiếp, mà  theo kế sách  “Lấy yếu đánh

     -Quân ta  từ Vạn Kiếp rút về Thăng Long, giặc chiếm Thăng Long , quân ta rút về Thiên Trường.

              Để bảo vệ cho cuộc rút quân chẳng may tướng Trần Bình Trọng bị giặc bắt, khi giặc hỏi : “Có muốn làm vương nước Nam không ?”, ông trả lời :”Ta thà làm ma nước Nam còn hơn làm vương đất Bắc”, giặc đã giết ông.

Ông Trần Bình Trọng là một tướng tài. Giặc Mông Cổ bắt được ông và dụ ông đầu hàng. Ông trả lời:" Ta thà làm quỷ nước Nam còn hơn làm Vương đất Bắc". Giặc biết không khuyến dụ ông được nên đem ông ra chém.

      -Ở phía nam Toa Đô  đánh Nghệ An, Thanh Hóa, quân ta chiến đấu anh dũng.Thoát Hoan ở phía Bắc, Toa Đô ở phía Nam , tạo thế gọng kềm tiêu diệt  chủ lực của ta ở Thiên Trường.

     -Tình thế nguy ngập, để đánh lạc hướng và lừa giặc, Trần Hưng đạo cho rút quân về phía Đông bắc , sau chiếm lại Thanh Hóa củng cố lực lượng chuẩn bị phản công.

     -Thất bại khi ở phía nam, Thoát Hoan rút về Thăng Long chờ quân tiếp viện và thiếu lương thực trầm trọng .

     -Tháng  5- 1285 Trần Hưng Đạo  phản công.Quân ta đánh bại quân giặc giặc khắp nơi, các chiến thắng Tây Kết, Hàm Tử, Chương Dương  ,thừa -thắng ta giải phóng Thăng Long.

    -Thoát Hoan rút khỏi Thăng Long, đến Vạn Kiếp bị quân ta phục kích chết rất nhiều, Thoát Hoan phải chui vào ống đồng chạy về nước.

    -Toa Đô bị chém đầu ở Tây Kết . Một cánh quân khác  chạy theo hướng tây bắc, đến huyện Phù Ninh , bị Hà Đặc, Hà Chương đánh tan..

    -Sau 2 tháng tổng phản công quyết liệt ta giành thắng lợi

*  Cách đánh của quân dân ta thời Trần trong cuộc kháng chiến lần thứ hai 1285 :

-Khi giặc mạnh, ta chủ động vừa đánh vừa rút quân để bảo toàn lực lượng .

-Thực hiện “vườn không nhà trống” gây cho địch thiếu lương thực .

-Huy động tòan dân đánh giặc

-Khi thời cơ đến, phản công tiêu diệt địch  lấy kế : “Lấy yếu đánh mạnh,lấy ít đánh nhiều” mà nhà Trần đã áp dụng ngay từ cuộc kháng chiến lần thứ nhất.

* Nguyên nhân thắng lợi :nhà Trần chuẩn bị chu đáo,có quân đội mạnh, tinh thần quyết chiến đấu cao,kinh tế vững mạnh , nhân dân đoàn kết ủng hộ, huy động cả nước đánh giặc .

* Các trận Bạch Đằng : Năm 938 Ngô Quyền tiêu diệt quân Nam Hán. Năm 981 Lê Hòan tiêu diệt quân Tống . Năm 1288 Trần Hưng Đạo diệt Nguyên Mông .

Sử 7- Bài 14 : BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG- NGUYÊN- THẾ KỶ XIII- CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ BA -1287-1288.(phần 3,4 )

III CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ BA CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC NGUYÊN 1287-1288.1.Nhà  Nguyên xâm lược Đại Việt lần thứ ba  :

* Hai lần bị thất bại, Hốt Tất Liệt xâm lược nước ta lần thứ ba để trả thù, chứng tỏ uy thế của nước lớn, gồm 30 vạn quân do Thoát Hoan chỉ huy; 600 chiến thuyền do Ô Mã Nhi hộ tống đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ , lần này lương thực đầy đủ hơn , quân đội nhiều và mạnh , nhiều tướng giỏi , chú trọng đến thủy binh.

*Trần Hưng Đạo làm Tiết chế , chỉ huy kháng chiến.

*Tháng 12/1287  nửa triệu quân xâm lược tràn vào nước ta:

    +Thoát Hoan chỉ huy quân bộ đánh vào Lạng Sơn, Vạn Kiếp và xây dựng căn cứ vững chắc để đánh  lâu dài với ta .

    +600 chiến thuyền lớn do Ô Mã Nhi  theo đường biển hộ tống đoàn thuyền lương của Trương văn Hổ và hội quân với  Thoát Hoan ở Vạn Kiếp .

 Lược đồ diễn biến  cuôc kháng chiến lần thứ ba  chống quân Nguyên(1287-1288)

2. Chiến thắng Vân Đồn tiêu diệt đòan thuyền lương của Trương văn Hổ :

    - Ô Mã Nhi vào sông Bạch Đằng và hội quân ở Vạn Kiếp, bỏ lại đoàn thuyền lương, liền bị quân Trần Khánh Dư tiêu diệt.

   -Đợi mãi không thấy đoàn thuyền lương, 1-1288 Thoát Hoan tiến xuống Thăng Long... nhưng bị động, hết lương thực, tinh thần binh lính hoang mang tuyệt vọng

* Ý nghĩa trận Vân Đồn :tạo thời cơ để nhà Trần mở cuộc phản công tiêu diệt quân Nguyên .

Lược đồ chiến thắng Bạch Đằng năm 1288

 2. Chiến thắng Bạch Đằng lịch sử 1288:

 -Vua TrầnvàTrần Hưng Đạo,dự đoán quân giặc sẽ rút quân quacửa sông Bạch Đằng .

 -Đầu tháng 4 /1288  Ô Mã Nhi có kỵ binh rút về nước theo hướng sông Bạch Đằng.

 -Khi nước triều lên ta cho thuyền nhẹ  ra khiêu chiến rội vờ thua chạy, dụ địch vào trận địa mai phục của ta.

 -Khi nước rút, từ 2 bờ sông  thuyền nhỏ của ta đổ ra đánh , bị đánh bất ngờ, giặc rút nhanh ra cửa biển, thuyền giặc đâm vào bãi cọc nhọn, bị vỡ và đắm.Hoảng sợ, địch bỏ chạy lên bờ bị quân ta tiêu diệt, Ô Mã Nhi bị bắt.

-Trận Bạch Đằng kết thúc thắng lợi. Cùng lúc này Thoát Hoan phải liều mạng rút chạy về nước.

 *Ý nghĩa: tiêu diệt ý đồ xâm lược Đại Việt của quân Nguyên ,quân Nguyên từ bỏ mộng xâm lược Đại Việt

* Các trận Bạch Đằng :

Năm 938    Ngô Quyền tiêu diệt quân Nam Hán.

Năm 981    Lê Hòan tiêu diệt quân Tống .

Năm 1288  Trần Hưng Đạo diệt Nguyên Mông .

* So sánh cách đánh của Nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần 2 và lần 3 :

    + Giống  tránh thế giặc mạnh lúc đầu , chủ động đánh chặn giặc vừa rút lui vừ bảo tòan lực lượng,chờ thời cơ phản công, vườn không nhà trống .

    + Khác : tập trung tiêu diệt  đoàn thuyền lương , không có gạo ăn , dồn địch vào thế bị động ; chủ động , bố trí trận địa bãi cọc ngầm ở sông Bạch Đằng  tiêu diệt địch , đập tan ý đồ  xâm  lược.

Dấu tích bãi cọc Bạch Đằng tại Yên Giang

IV. NGUYÊN NHÂN THẮNG LỢI VÀ  Ý NGHĨA LỊCH SỬ CỦA BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG NGUYÊN

1.Nguyên nhân thắng lợi  của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông –Nguyên:

  -Tinh thần hy sinh,quyết chiến quyết thắng của quân dân ta,nòng cốt là quân đội nhà Trần .

  -Chiến lược, chiến thuật đúng đắn, sáng tạo của Vua Trần và Trần Hưng Đạo.

  -Tài chỉ huy của Trần Hưng Đạo.

  -Cách đánh giặc đúng “Lấy ít đánh nhiều , lấy yếu đánh mạnh”; “đỏan binh thắng trường trận”.

2. Ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống Mông – Nguyên:

  -Đập tan ý chí xâm lược  của quân thù , bảo vệ độc lập , chủ quyến toàn vẹn lãnh thổ.

  -Nâng cao lòng tự hào, tự cường của dân tộc, củng cố niềm tin cho nhân dân.

  -Xây dựng khối đoàn kết toàn dân.

  -Kế hoạch bành trướng  xuống phương Nam và Đông Nam Á bị phá